Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng mất ngủ kinh niên gồm các bệnh lý, thói quen xấu và yếu tố môi trường. Điều này có thể tạo ra nhiều cảm giác khó chịu và gây ra sự bất tiện, ảnh hưởng đến sức khỏe của người mắc bệnh, thậm chí có thể dẫn tới nguy cơ đột quỵ. Qua bài viết dưới đây, chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về tình trạng mất ngủ này.
Mất ngủ kinh niên là gì?
Mất ngủ kinh niên là hiện tượng mà người bệnh gặp phải những vấn đề liên quan đến giấc ngủ như gặp khó khăn khi vào giấc ngủ hoặc duy trì giấc ngủ vào ban đêm trong một khoảng thời gian kéo dài, ít nhất là 1 tháng. Mất ngủ trong khoảng thời gian dưới 1 tháng thường được gọi là mất ngủ cấp tính hoặc mất ngủ ngắn hạn.
Mất ngủ lâu dài cũng có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe như sự suy giảm chức năng của cơ thể và ngộ độc tế bào. Nhiều trường hợp mất ngủ có thể gây ra các bệnh về tim mạch, cao huyết áp, thừa cân, béo phì, và có thể dẫn đến bệnh tiểu đường. Đối với những người gầy bị mất ngủ kéo dài, có thể tăng nguy cơ mắc các vấn đề về cholesterol và đột quỵ.
Triệu chứng mất ngủ kinh niên
Các biểu hiện thường gặp ở những người mắc bệnh mất ngủ kinh niên bao gồm:
- Khó ngủ: Khó chìm vào giấc ngủ, trải qua thời gian dài vẫn không thể ngủ được.
- Giấc ngủ không sâu: Thường xuyên bị giật mình tỉnh giấc và khó khăn trong việc tiếp tục giấc ngủ.
- Dậy sớm và cảm thấy mệt mỏi: Thức dậy sớm và cảm thấy mệt mỏi, không cảm thấy thoải mái khi thức dậy và có thể không hồi phục sau giấc ngủ.
- Mệt mỏi ban ngày: Cảm giác buồn ngủ, uể oải, không tỉnh táo vào ban ngày, có thể gặp ảo giác và khó tập trung, giảm chú ý và ghi nhớ.
- Trầm cảm: Cảm giác khó chịu, lo lắng, và thậm chí có thể trầm cảm thường xuyên.
- Căng thẳng và dễ cáu giận: Mất ngủ có thể gây ra cảm giác căng thẳng, đau đầu, tâm trạng không ổn định và dễ cáu giận.
- Khó đưa ra quyết định và dễ bị ảnh hưởng bởi người khác.
Triệu chứng có thể nặng hoặc nhẹ tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân.
Nguyên nhân mất ngủ kinh niên
Có nhiều lý do có thể gây ra việc mất ngủ kéo dài, dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:
- Áp lực: Lo lắng về công việc, áp lực học tập, gia đình hoặc đối mặt với những biến cố đột ngột có thể gây ra cảm giác căng thẳng, lo âu, dẫn đến khó ngủ và mất ngủ.
- Thay đổi thời gian ngủ: Lịch làm việc không ổn định hoặc di chuyển đến một múi giờ khác có thể làm rối loạn chu trình ngủ – thức, gây mất ngủ.
- Tác dụng phụ của thuốc: Sử dụng lâu dài các loại thuốc chống trầm cảm, điều trị hen suyễn, hoặc tăng huyết áp cũng có thể gây ra vấn đề về giấc ngủ.
- Thói quen sinh hoạt: Việc ngủ nhiều vào ban ngày, sử dụng chất kích thích thường xuyên (như rượu, bia, thuốc lá), lạm dụng thiết bị điện tử, ăn quá nhiều trước khi đi ngủ cũng có thể gây ra rối loạn giấc ngủ.
- Rối loạn giấc ngủ: Các vấn đề như hội chứng chân không yên, ngưng thở khi ngủ có thể làm gián đoạn giấc ngủ, gây ra mất ngủ kéo dài.
- Bệnh lý mạn tính: Tiểu đường, viêm khớp, viêm dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản thường gây ra triệu chứng khó chịu vào ban đêm, gây ra mất ngủ, đặc biệt là ở người lớn tuổi.
- Yếu tố môi trường: Môi trường ngủ không thoải mái, nơi ở không sạch sẽ, ô nhiễm, ồn ào cũng có thể gây ra tình trạng mất ngủ kéo dài.
Chẩn đoán mất ngủ kinh niên
Chẩn đoán mất ngủ kinh niên thường dựa trên lịch sử y tế và các triệu chứng mà bệnh nhân trải qua. Các bước chẩn đoán cụ thể có thể bao gồm:
- Phỏng vấn và khám bệnh: Bác sĩ có thể thực hiện cuộc phỏng vấn chi tiết để hiểu rõ về các triệu chứng của bệnh nhân, bao gồm thói quen ngủ, môi trường ngủ, cảm giác sau khi ngủ, và các vấn đề khác liên quan đến giấc ngủ.
- Đánh giá về giấc ngủ: Đánh giá chi tiết về mẫu giấc ngủ của bệnh nhân bao gồm thời gian cần để đi vào giấc ngủ, số giờ ngủ mỗi đêm, tần suất giật mình tỉnh giấc, và cảm giác sảng khoái sau khi thức dậy.
- Tiến hành các xét nghiệm hoặc kiểm tra điều kiện khác: Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm máu hoặc các kiểm tra khác để loại trừ các điều kiện y tế khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự.
- Sử dụng đánh giá giấc ngủ: Đôi khi, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân sử dụng các phương tiện đánh giá giấc ngủ như máy đo nhịp tim hoặc thiết bị giám sát giấc ngủ để thu thập thông tin cụ thể về mẫu giấc ngủ.
- Đánh giá tâm thần: Bác sĩ có thể đánh giá tâm thần để loại trừ các vấn đề tâm lý như trầm cảm hoặc lo âu có thể gây ra các triệu chứng tương tự.
- Đánh giá về lối sống: Đôi khi, các thói quen sống không lành mạnh như lối sống thiếu vận động hoặc tiêu thụ caffeine quá mức cũng có thể gây ra mất ngủ. Bác sĩ có thể đề xuất điều chỉnh các thói quen này để cải thiện giấc ngủ.
Cách điều trị mất ngủ kinh niên
Mất ngủ kinh niên là một bệnh lý nguy hiểm cần điều trị kịp thời để tránh những tác động nghiêm trọng. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, các bác sĩ sẽ đề xuất các phương pháp điều trị phù hợp nhất với tình trạng của bạn.
Liệu pháp nhận thức – hành vi
Có nhiều phương pháp trong liệu pháp nhận thức – hành vi có thể được áp dụng để giảm thiểu mất ngủ kinh niên, bao gồm các kỹ thuật như kích thích – kiềm chế, hạn chế thời gian ngủ, thư giãn và cải thiện thói quen ngủ. Vệ sinh giấc ngủ cũng là một phần quan trọng trong liệu pháp này, bao gồm điều chỉnh nhiệt độ và tạo ra môi trường yên tĩnh và tối.
Thực hiện thói quen ngủ
Bằng cách lập một lịch trình ngủ đều đặn, tránh tiêu thụ cafein và rượu vào buổi tối, hạn chế hoạt động tập thể dục trước khi đi ngủ và tắt các thiết bị điện tử, bạn có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ của mình.
Điều trị bằng thuốc
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc ngủ cho người mắc mất ngủ kinh niên. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc nên được hạn chế và tuân thủ theo hướng dẫn của chuyên gia y tế, thường chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn.
Thay đổi lối sống và thói quen ăn uống
Điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp cải thiện giấc ngủ. Việc hạn chế tiêu thụ rượu bia và các chất kích thích, cùng việc tập thể dục đều đặn nhưng tránh tập trước khi đi ngủ có thể là những bước quan trọng.
Sử dụng thiết bị và ứng dụng hỗ trợ
Các thiết bị tạo âm thanh trắng hoặc tiếng nước chảy có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ của bạn.
Gặp chuyên gia tâm lý
Trong trường hợp mất ngủ kinh niên liên quan đến tâm lý như trầm cảm, lo âu, bạn nên tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tâm lý để có được liệu pháp thích hợp và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Một số lưu ý khi điều trị mất ngủ kinh niên
Khi điều trị mất ngủ kinh niên, hãy chú ý các điểm sau:
- Dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho việc tập thể dục không chỉ giúp cải thiện sức khỏe mà còn tăng cường tuần hoàn máu đến não, hỗ trợ lưu thông máu đến não tốt hơn, giảm bớt vấn đề về mất ngủ.
- Phòng ngủ sạch sẽ, yên tĩnh và tối sẽ tạo điều kiện tốt cho việc đi vào giấc ngủ. Chọn trang phục thoải mái khi đi ngủ và tránh những bộ quần áo quá chật.
- Không nên để bụng quá đói hoặc quá no trước khi đi ngủ, vì đây đều không tốt cho hệ tiêu hóa và có thể gây khó chịu khi ngủ.
- Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời gian mỗi ngày, kể cả vào cuối tuần, giúp cài đặt lại chu kỳ sinh học và ổn định giấc ngủ.
- Ngủ quá nhiều vào ban ngày có thể làm suy giảm nhu cầu ngủ vào ban đêm. Hãy giới hạn việc ngủ trưa trong một khoảng thời gian ngắn và tránh ngủ quá muộn.
- Hạn chế các hoạt động sôi động như tập thể dục, tranh luận hoặc sử dụng thiết bị điện tử trước khi đi ngủ. Thay vào đó, tập trung vào các hoạt động nhẹ nhàng như đọc sách hoặc nghe nhạc nhẹ.
- Cà phê, rượu, bia và thuốc lá nên tránh xa trước khi đi ngủ để tránh gây ra vấn đề về mất ngủ.
Một số câu hỏi thường gặp
Mất ngủ nên ăn gì?
Khi mất ngủ, bạn cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Bữa ăn đảm bảo đủ 3 chất thiết yếu: đạm, đường và mỡ. Nên ăn tối cách 4 – 5 tiếng trước khi đi ngủ, không nên ăn quá no, ăn thức ăn dễ tiêu hóa có chứa nhiều vitamin.
Mất ngủ hay gặp ở đối tượng nào?
Mất ngủ có thể gặp ở mọi đối tượng, từ trẻ em đến người già, nhưng thường xuất hiện phổ biến ở người trưởng thành và người cao tuổi.
Mất ngủ sau sinh có nguy hiểm không?
Mất ngủ sau sinh không gây nguy hiểm trực tiếp, nhưng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và cảm xúc của người mẹ. Các mẹ có thể bị suy giảm sức đề kháng, tăng nguy cơ về tâm trạng không ổn định, mất tập trung và mất khả năng lái xe an toàn. Do vậy, các mẹ cần tìm kiếm sự hỗ trợ và thực hiện các biện pháp giảm căng thẳng để cải thiện giấc ngủ và chất lượng cuộc sống.
Cập nhật 9:17 AM , 14/03/2024