Viêm Xoang: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Chữa

Môi trường ngày càng ô nhiễm, khí hậu biến đổi thất thường, lạm dụng thuốc Tây y… là những lý do khiến tỷ lệ người dân mắc viêm xoang ngày càng gia tăng. Không chỉ gây khó chịu với các triệu chứng sổ mũi, nghẹt mũi, nhức đầu…  viêm xoang còn có thể biến chứng thành viêm tai giữa, viêm phế quản, suy giảm thị lực… Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng bệnh sẽ giúp người bệnh lựa chọn được giải pháp chữa trị hiệu quả nhất.

Khối xương sọ mặt của con người có nhiều hốc xương rỗng, phân bố xung quanh mũi và có đường thông vào hốc mũi. Chúng được gọi là xoang. Các xoang tồn tại giúp làm nhẹ khối xương sọ, làm ẩm, làm ấm và lọc không khí đi vào khoang mũi. Vậy xoang bị viêm là như thế nào?

Bệnh viêm xoang là gì, có lây không?

Bệnh viêm xoang (tên tiếng Anh: Sinusitis) là tình trạng viêm nhiễm lớp niêm mạc lót trong các xoang gây tắc nghẽn lỗ thông xoang. Tình trạng này khiến dịch nhầy ứ đọng, bám vào thành xoang gây đầy ứ, tắc nghẽn và hình thành mủ trong xoang. Các dạng viêm xoang theo thứ tự thường gặp nhất là:

• Viêm xoang hàm
• Viêm xoang sàng
• Viêm xoang trán
• Viêm xoang bướm
• Viêm đa xoang

Viêm xoang diễn tiến theo hai cấp độ: Cấp tính và mãn tính. Viêm xoang cấp tính xuất hiện trong thời gian ngắn, khoảng dưới 4 tuần. Trong khi đó triệu chứng viêm xoang mãn tính kéo dài hơn, thường trên 12 tuần. Vậy bệnh này có lây không?

Theo Thầy thuốc ưu tú Lê Phương – Giám đốc chuyên môn Bệnh viện Tai Mũi Họng Quân dân 102, bệnh viêm xoang có lây hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Bệnh này đa phần do vi khuẩn và virus gây ra nên có khả năng lây truyền sang người khác. Mức độ lây nhiễm tùy vào loại vi khuẩn và sự miễn dịch của cơ thể đối với vi khuẩn, virus. Nếu cơ thể có sức đề kháng tốt và hệ miễn dịch khỏe mạnh thì khả năng lây bệnh gần như không xảy ra.

Nguyên nhân viêm xoang phổ biến nhất

Theo y học hiện đại, nguyên nhân khiến xoang bị viêm là do những yếu tố sau:

• Vi khuẩn, nấm: Vi khuẩn, nấm phát triển trong xoang là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm xoang.
• Cơ địa dị ứng: Cơ địa quá mẫn cảm với các chất hóa học, thực phẩm, phấn hoa, lông thú nuôi, nấm mốc… là nguyên nhân khiến niêm mạc mũi phù nề, bít kín lỗ xoang. Tình trạng này kéo dài sẽ gây viêm xoang mũi dị ứng cho người bệnh.
• Bệnh đường hô hấp: Những bệnh đường hô hấp như viêm mũi dị ứng, viêm mũi, cảm cúm… có thể khiến cho hệ thống lông chuyển các chất nhầy trong xoang ra ngoài kém. Tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến sung huyết mạch máu và viêm xoang mũi.
• Sức đề kháng yếu: Sức đề kháng không tốt sẽ khiến cho niêm mạc hô hấp suy giảm chức năng, hệ thần kinh rối loạn. Khi đó cơ thể không đủ sức kháng lại vi khuẩn gây viêm xoang.
• Nguyên nhân khác: Bệnh viêm xoang còn có thể xảy ra do cấu trúc viêm xoang bất thường, chấn thương xoang, biến chứng của sâu răng, nhiễm trùng hàm trên…

Theo Đông y, nguyên nhân gây viêm xoang là do phế hư, vệ khí kém, phong hàn xâm nhập vào kinh phế làm mất chức năng tuyên giáng, ngoại tà dễ xâm nhập dồn đọng ở mũi gây bệnh. Một nguyên nhân khác là do gan hỏa gây phế nhiệt, thận âm hư làm mất cân bằng âm dương, hỏa vượng khiến độc tích tụ làm tổn hao chính khí tạo cơ hội cho ngoại tà xâm nhập.

Triệu chứng viêm xoang điển hình

Khi xoang bị tổn thương, viêm nhiễm người bệnh sẽ nhận thấy những biểu hiện sau:

Cảm giác đau nhức

Bệnh nhân có cảm giác đau nhức đầu và đau nặng vùng mặt. Cảm giác đau nhức trở nên trầm trọng hơn khi người bệnh cúi người hoặc nằm xuống. Tùy theo vị trí xoang bị viêm, cảm giác đau sẽ có những biểu hiện cụ thể:

• Người bị viêm xoang hàm thường đau nhức và sưng ở vùng má.
• Bệnh viêm xoang trán thường gây đau nhức giữa hai cung lông mày, mí mắt có thể bị sưng sụp.
• Viêm xoang sàng sau và xoang bướm thường biểu hiện bằng cảm giác đau sâu bên trong, đau nhức vùng gáy.
• Bệnh viêm xoang sàng trước khiến người bệnh đau hốc mắt, đau nhức giữa hai mắt.

Chảy dịch nhầy

Đây là triệu chứng bệnh viêm xoang rất điển hình. Khi các xoang trước như xoang trán, xoang hàm và xoang sàng trước bị tổn thương, chất dịch sẽ chảy xuống mũi. Với các xoang sau như xoang sàng sau, xoang bướm, dịch mũi chảy xuống họng. Ban đầu dịch mũi có thể trong như sau đó chuyển dạng đặc và có thể có mủ xanh hoặc vàng kèm theo mùi hôi.

Nghẹt mũi

Triệu chứng viêm xoang mũi này thường xuất hiện từng thời điểm hoặc liên tục ở một hoặc cả hai bên mũi. Người bệnh có thể mất khả năng ngửi do nghẹt mũi.

Ngoài những triệu chứng trên, người bệnh còn có các biểu hiện như: Sốt, mệt mỏi, ho, hơi thở có mùi… Tùy theo giai đoạn và mức độ bệnh, các biểu hiện sẽ có mức độ khác nhau hoặc các triệu chứng khác. Ngay khi nhận thấy các biểu hiện nghi ngờ xoang bị tổn thương, người bệnh cần mau chóng đi khám và chữa trị.

LIÊN HỆ VỚI CHUYÊN GIA 20 NĂM KINH NGHIỆM NGHE TƯ VẤN BỆNH VIÊM XOANG

Viêm xoang có nguy hiểm không? Biến chứng của bệnh là gì?

Viêm xoang gây ra những triệu chứng không hề dễ chịu cho người bệnh. Bệnh nhân thường ở trạng thái mệt mỏi, mất ăn, mất ngủ và chức năng hô hấp bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bên cạnh đó, người bệnh có thể gặp phải các biến chứng như:

• Biến chứng tai – mũi – họng: Viêm họng, viêm amidan, viêm thanh – phế quản, viêm tai giữa…
• Biến chứng ở mắt: Viêm xoang mãn tính có thể gây đau hốc mắt, sưng mí mắt, áp xe mí mắt, áp xe tuyến lệ, giảm thị lực đột ngột…
• Biến chứng não: Suy giảm trí nhớ, viêm màng não, viêm não…
• Biến chứng khác: Viêm tắc tĩnh mạch hang và nhiễm trùng máu. Đây là những biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh.

Viêm xoang là bệnh không nguy hiểm ngay đến tính mạng nhưng nếu không điều trị tốt, về lâu dài bệnh sẽ biến chứng gây nguy hại cho sức khỏe. Vì vậy người bệnh nên chủ động đi khám và điều trị thật nghiêm túc khi mắc căn bệnh này.

Chẩn đoán viêm xoang như thế nào?

Để chẩn đoán viêm xoang, thông qua quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ đánh giá dựa trên các yếu tố như:

• Cơ năng: Ngạt mũi thường xuyên, đau nhức quanh mắt, chảy nước mũi dai dẳng, nước mũi kèm mủ xanh hoặc vàng, xuất hiện biến chứng liên quan tới mắt như viêm thần kinh thị giác sau nhãn cầu, viêm mống mắt thể mi…
• Thực thể: Ngách mũi giữa bị phù nề, ướt, chảy mủ; cuốn mũi dưới phù nề to; quan sát thấy gờ Kauffman (niêm mạc tại ngách mũi giữa phì đại tạo thành một đường gờ dài); tại vùng mũi sau có mủ đọng; họng bị viêm mãn tính, các tổ chức lympho đỏ ửng và chất nhày bám vào.
• Soi bóng mờ: Thấy các hốc xoang bị mờ đục hay xuất hiện các ngấn mủ ứ đọng.
• Chụp X-quang: Trên phim chụp thấy các xoang bị mờ đều hoặc mờ đặc.

Chữa viêm xoang bằng cách nào an toàn, hiệu quả?

Hiện nay các phương pháp điều trị viêm xoang được áp dụng phổ biến nhất là điều trị tại nhà bằng mẹo dân gian, điều trị theo Tây y và Đông y và thuốc nam. Bệnh nhân có thể tham khảo những phương pháp này trong những nội dung cụ thể sau đây:

Cách trị viêm xoang mũi dân gian

Gừng và hành: Đem giã 2 củ hành với 1 củ gừng nhỏ lấy nước cốt. Thoa nước cốt lên mũi để trong khoảng 30 phút rồi rửa lại bằng nước muối loãng. Thực hiện cách này liên tục trong 2 tuần, mỗi ngày 2 lần.

Mật ong và tỏi: Dùng tỏi giã nhuyễn lấy nước cốt rồi trộn cùng mật ong theo tỉ lệ bằng nhau. Thoa hỗn hợp vào niêm mạc mũi để khoảng 1 tiếng rồi rửa lại. Áp dụng bài thuốc dân gian chữa viêm xoang cấp và mãn tính này 2 lần/ ngày trong 1 tuần.

Xông hơi: Dùng các loại thảo dược như hương nhu, lá bưởi, lá bạc hà, cỏ giao, tía tô… đun cùng nước. Khi nước bốc hơi, đổ nước ra thau rồi trùm chăn lên đầu để xông. Thực hiện cách trị viêm xoang này tại nhà khoảng 5 – 15 phút mỗi lần.

Ưu điểm: Điều trị viêm xoang bằng dân gian có thể áp dụng ngay tại nhà với cách thực hiện đơn giản. Nguyên liệu quen thuộc, dễ kiếm và giúp tiết kiệm chi phí. Đồng thời các cách trị bệnh này giúp giảm cơn xoang khó chịu, thông mũi và giảm tắc mũi hiệu quả.

Hạn chế: Cách chữa dân gian không phù hợp với người bị viêm xoang nặng hoặc viêm mãn tính. Hiệu quả của phương pháp này cũng không triệt để mà chỉ mang tính nhất thời.

Cách chữa viêm xoang Tây y

Đây là phương pháp được sử dụng cho đa số các ca bệnh. Tùy theo tình trạng viêm xoang, bác sĩ có thể đề nghị điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật:

Dùng thuốc trị viêm xoang

Đây là cách chữa chủ đạo cho trường hợp viêm xoang cấp tính. Các loại thuốc được sử dụng thường là:

• Thuốc kháng sinh: Dùng cho trường hợp viêm do nhiễm khuẩn. Một số nhóm thuốc được sử dụng là: Beta lactam, macrolid…
• Thuốc chống dị ứng: Thường là các loại thuốc kháng histamin .
• Corticoid: Thuốc dạng uống hoặc tiêm dành cho những người bị viêm nặng. Thuốc được dùng trong thời gian ngắn vì có thể gây tác dụng phụ như tăng huyết áp, đái tháo đường, loãng xương, đục thủy tinh thể… cho người bệnh.
• Thuốc thuốc xịt mũi trị viêm xoang: Như oxymetazoline hay phenylephrine, dùng cho người bị nghẹt mũi. Có tác dụng thông mũi nhanh nhưng không nên lạm dụng quá thời gian quy định (thường dưới 10 ngày). Lạm dụng thuốc sẽ khiến tình trạng tắc mũi nghiêm trọng hơn.
• Thuốc giảm đau: Aspirin, ibuprofen, acetaminophen… Cần cẩn trọng khi dùng aspirin hoặc ibuprofen cho trẻ em và phụ nữ có thai.

Ưu điểm: Các loại thuốc điều trị viêm xoang bằng tây y có thể cho hiệu quả đẩy lùi các triệu chứng bệnh nhanh chóng. Người bệnh có thể cảm thấy bệnh thuyên giảm và thoải mái ngay sau khi dùng.

Nhược điểm: Thuốc gây ra nhiều tác dụng phụ đối với gan, thận, hệ thần kinh và hệ tiêu hóa. Bên cạnh đó kết hợp thuốc không phù hợp có thể gây tương tác thuốc rất nguy hiểm.

Phẫu thuật

Đây là phương pháp được áp dụng nhằm ngăn ngừa viêm xoang mãn tính và biến chứng nguy hiểm. Mục tiêu điều trị là mở rộng lối thông xoang tự nhiên giúp dẫn lưu dịch tiết tốt hơn. Biện pháp phẫu thuật được áp dụng phổ biến nhất là nội soi chức năng xoang. Tùy theo kết quả kiểm tra xoang, bác sĩ có thể đề nghị nạo VA, chữa vẹo vách ngăn, cắt polyp mũi…

Chữa viêm xoang bằng thuốc nam

• Lá lốt: Dùng một nắm lá lốt rửa sạch ngâm cùng nước muối loãng. Sau đó vớt lá lốt vò nát nhét vào lỗ mũi. Dùng lá lốt đun nước xông hơi cũng tốt cho xoang mũi.
• Hạt gấc: Dùng 20 – 30 hạt gấc đem nướng rồi giã nhỏ. Sau đó ngâm gấc đã giã với 300ml rượu trắng khoảng 1 tuần. Dùng tăm bông thấm rượu gấc bôi lên sống mũi. Chờ khoảng 5 phút rồi xì mũi cho dịch chảy ra ngoài.
• Trầu không: Loại lá này thường được đun với nước để xông hơi. Người bệnh có thể đun một nắm lá trầu với 2 lít nước để xông mũi khoảng 3 lần mỗi tuần.

Ưu điểm: Các bài thuốc nam trị viêm xoang rất lành tính phù hợp với đa số cơ địa của người bệnh. Dùng thuốc trong thời gian dài không gây ra  tác dụng phụ.

Hạn chế: Thuốc nam thường phát huy công dụng từ từ nên người bệnh cần kiên trì sử dụng mới đạt được hiệu quả. Cũng có những trường hợp thuốc không phù hợp với cơ địa nên không đạt được kết quả như mong đợi.

Điều trị viêm xoang bằng Đông y

Chữa bệnh bằng thuốc Đông y cũng là một lựa chọn hiệu quả. Theo Đông y,  viêm xoang xuất hiện do gan hỏa gây phế nhiệt, thận âm hư làm mất cân bằng âm dương, hỏa vượng khiến độc tích tụ tổn hao chính khí, đề kháng cơ thể suy yếu nên ngoại tà dễ xâm nhập.

Do vậy Đông y đề ra nguyên tắc chữa viêm xoang tận gốc bằng cách cân bằng âm dương. Khi âm dương đã ổn định thì hỏa tự yên vị, chính khí vững hơn, sức đề kháng được nâng lên, tà khí sẽ tự lui còn ngoại tà thì không thể xâm nhập vào cơ thể. Nhờ vậy, bệnh được đẩy lùi và ít tái phát.

Bị viêm xoang kiêng gì? Chăm sóc và phòng tránh ra sao?

Theo bác sĩ Lê Thị Phương, bên cạnh điều trị bệnh bằng các phương pháp phù hợp, người bệnh cần kiêng khem cẩn thận mới đạt được kết quả tốt nhất.

Người bị viêm xoang không nên ăn những thực phẩm sau:

• Đồ ăn cay nóng nhiều ớt tiêu.
• Thức ăn nhiều dầu mỡ, nhất là đồ ăn chiên rán nhiều lần.
• Thực phẩm dễ gây dị ứng: Hải sản, thịt bò, cua, động vật có vỏ, trứng…
• Sữa và các chế phẩm từ sữa
• Đồ uống có cồn, cà phê, nước uống có ga…

Người bệnh nên bổ sung những thực phẩm hỗ trợ điều trị viêm xoang như:

• Thức ăn giàu kẽm: Nghêu, sò,…
• Thực phẩm giàu omega 3: Dầu cá, cá hồi, cá mòi, cá nục…
• Thực phẩm giàu vitamin C: Cam, bưởi, chuối, kiwi, rau xanh…
• Thực phẩm giàu tiền sinh tố A: Đu đủ, bí đỏ, khoai lang…

Để phòng ngừa bệnh viêm xoang, người bệnh cần chú ý:

• Rửa mũi hằng ngày bằng nước muối sinh lý.
• Giữ ấm vùng cổ và mũi khi thời tiết trở lạnh.
• Tránh để điều hòa ở nhiệt độ quá thấp khi làm việc hoặc khi ngủ.
• Uống đủ lượng nước cơ thể cần mỗi ngày.
• Đeo khẩu trang khi đi ra ngoài để bảo vệ đường thở.
• Vệ sinh môi trường ở sạch sẽ.
• Tránh sử dụng chung đồ dùng sinh hoạt với người bệnh.
• Vận động cơ thể, tập luyện thể dục thể thao thường xuyên để nâng cao sức đề kháng. 

Viêm xoang là bệnh lý thường gặp nhưng nếu chữa không đúng cách, không dứt điểm, bệnh có thể trở thành mãn tính, gây ra các biến chứng nguy hiểm, gây khó khăn cho việc điều trị. Người bệnh có nhu cầu điều trị viêm xoang bằng YHCT hãy liên hệ ngay Đỗ Minh Đường chữa viêm xoang. Đội ngũ chuyên gia sẵn sàng tư vấn 24/7 giải đáp mọi vấn đề cho người bệnh.

Cập nhật 11:06 AM , 22/03/2024